एजेन्सी — भारतमा ब्राह्मणकी छोरीसंग प्रेम विवाह गर्ने दलित युवक अनिश कुमार चौधरीको हत्या भएको छ । चौधरीका परिवारले युवतीका आफन्तले हत्या गरेको दाबी गरेका छन् । अनिशका परिवारका अनुसार उनकी पत्नी दीप्ति मिश्रका परिवार सो विवाहप्रति सन्तुष्ट थिएनन् । दीप्तिले पनि अनिशको हत्या उनकै परिवारले गरेको बताएकी छिन् ।

अनिशको हत्यामा १७ जनाको संलग्नता रहेको आशंका गरिएको छ । जसमध्ये चार जना स्थानीयलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको बीबीसीले जनाएको छ । अनिश र दीप्तिले गोरखपुरको पंडित दीन दयाल उपाध्याय युनिभर्सिटीबाट एकैसाथ स्नातकोत्तर गरेका थिए । दुबैको भिन्न विषय भए पनि अनिशले प्राचीन इतिहासमा एमए गरे र दीप्तिले समाजशास्त्रमा एमए गरीन् । अनिश र दीप्तिलाई क्याम्पसका बैठकहरूमा ग्राम पंचायत पञ्चायती पदाधिकारीका लागि छनौट गरियो ।

काम पाए पछि अनिशसँग पहिलो भेट ९ फेब्रुअरी २०१७ मा गोरखपुरको विकास भवनमा भएको थियो । उही पोष्टमा छनौट भएपछि विश्वविद्यालय क्याम्पसबाट बैठक सुरु हुने प्रक्रिया बढ्न थाल्यो । एकसाथ प्रशिक्षणको क्रममा, तिनीहरू दुई नजिक भएका थिए ।

दीप्तिले भनिन् , ‘यस सम्बन्धको सुरुवातबाट नै मेरो परिवारले अनिशलाई यातना दिन थाले । त्यसैले हामीले विवाह गर्ने फैसला गर्यो । विवाहका फैसला किन लिएकी एक पटक विवाह भएपछि मेरा परिवार मेरो विहाह अन्य गर्न सक्दैन,’ उनी भन्छिन्, ‘मेरो मित्र सर्कलमा हरेक जाति र धर्मका मानिस थिए र उनी जातिमा विश्वास गर्दिनन ।’

आमा—बुबाले मानेनन्

अनिश र दीप्तीको विवाह अदालतमा दर्ता भएको थियो । विवाह कागजातका अनुसार दुबैको १२ मे २०१९मा गोरखपुरमा बिहे भएको हो । उनीहरूको विवाह अदालतले ९ डिसेम्बर २०१९ मा मान्यता पायो ।

‘हामी दुबै वयस्क थियौं र काममा थियौं, त्यसैले यस्तो देखिन्थ्यो कि परिवारका सदस्यहरूले यस विवाहको विरोध गर्दैनन् र यदि हामीले गरे पनि हामी उनीहरूलाई मनाउने छौं । मैले पनि मेरो परिवारका सदस्यहरुलाई धेरै मनाउने कोसिस गरें। तर उनीहरु राजी भएनन्,’ उनी भन्छिन्, ‘अनिशसँगको विवाहको बारेमा थाहा पाएपछि परिवारका सदस्यहरूले मलाई मानसिक यातना दिए । कहिले बुबा बिरामी पर्नुहुन्थ्यो र कहिले आमा । जब म सहमत भएन, मेरो परिवारका सदस्यहरूले अनीशलाई मार्ने धम्की दिए । अनिशको सुरक्षाका लागि मैले आफ्नो परिवारका सदस्यहरूलाई धेरै पटक आज्ञा पालन गर्नुपर्‍यो र उनीहरूको निर्देशन अनुसार काम गर्नुपर्‍यो । म अनिशलाई हर हालतमा बचाउन चाहान्छु ।’

दीप्ती गोरखपुर जिल्लाको गगहन थाना क्षेत्रको देवकाली धर्मसेन गाउँ निवासी नलिनकुमार मिश्रकी छोरी हुन् । उनी चार भाई–बहिनीमध्ये कान्छी हुन् । उनका दुई दिदीबहिनी र एक भाइ पनि विवाहित छन् । उनका भाइ उत्तर प्रदेश पुलिसमा छन् । हाल उनी श्रावस्ती जिल्लामा कार्यरत छन् ।

कसैले यति ठूलो परिवारमा उनलाई समर्थन गरेन ? भन्ने प्रश्नको उत्तरमा दीप्ति भन्छिन्, ‘होइन, उनका परिवारका कुनै पनि सदस्यले उनलाई समर्थन गरेनन् ।’

अनिशविरुद्ध मुद्दा

दीप्तिका बुबा नलिन लामो समय दुबई बसेर आएका हुन् । हाल माजगाउँमा रेडिमेड कपडाको पसल चलाउँदै आएका नलिनले अनिशविरुद्ध मुद्दा हालेका थिए । दीप्तिले यस विषयमा उनले परिवारका सदस्यहरूको दबाबमा अनिशबिरूद्ध बयान दिएको बताएकी छन् । उनले परिवारले अनिशलाई मार्ने धम्की दिएका कारण बयान दिन बाध्य भएको बताएकी छन् ।

‘बुबा, काका र काका जताततै देख्नुहुन्थ्यो । तिनीहरू अफिसमा जाँदा पनि मानिसहरू उनीहरूसँगै जान्थे । कहिले काँही काका बुबाको लाइसेन्स प्राप्त राइफल आफूसँगै लैजान्थे’, उनले भनिन् ।

दीप्तिका अनुसार जब अनिश जेलमा गएको बेला उनी २० फेब्रुअरीमा उनीसँग बस्न गइन् । यसपछि उनका बुबा आफैंले दीप्तिको अपहरण गरी अज्ञात मानिसबिरूद्ध गागहन प्रहरी कार्यालयमा मुद्दा हालेका थिए । यसमा दीप्तीले सामाजिक सञ्जालमा भिडियो सार्वजनिक गरेकी थिइन् । उनले आफु अपहरणमा नपरेको र अनिशसँग स्वइच्छाका साथ बस्दै आएको र दुवैले विवाह गरिसकेको बताइन् ।

अनिशको परिवारले उनीहरुको विवाह मे २८ मा गोरखपुरको महादेव झारखंडी मन्दिरमा गरिदिएका थिए । सोही दिन, गोरखपुरको अवन्तिका होटलमा रिसेप्शन पनि राखिएको थियो । दुबै कार्यक्रममा अनिशका परिवारका सदस्यहरू र आफन्तहरूले मात्र सम्मिलित थिए । दीप्तिका अनुसार अनिश अलिकती लापरवाह भए । उनीहरू सोच्थे कि यो उनीहरूको आफ्नै क्षेत्र हो, त्यसैले यहाँ कुनै खतरा छैन, तर उनको लापरवाही भारी बन्न पुग्यो ।

अनिशको परिवार

अनिशको परिवार गोरखपुरको गोला थाना क्षेत्रको उउली दुबौली गाउँमा बस्छन् । यो गाउँ दलित र पछाडिको उच्च जनसंख्या भएको छ । ती कारणले गर्दा, अनिशका जेठा दाई अनिल चौधरी १० बर्षसम्म यस गाउँको गाउँ प्रमुख भए । त्यो पनि गाउँ प्रमुखको पद अपरक्षित थियो ।

अनिशको परिवार सम्पन्न छ । उनका बुबा र काका बैंकक र सिंगापुर जस्ता शहरहरूमा बस्थे र काम गर्थे । तर अनिश सरकारी काम गर्ने आफ्नो परिवारको पहिलो सदस्य थिए । जब अनिशलाई सोधियो कि उनको प्रतिक्रिया के थियो जब उनी यो सम्बन्ध को बारेमा थाहा पाए ? यसमा उनले बताए कि एक दिन उनलाई दीप्तीले ब्लकमा भेट्न बोलाए । दीप्तिले उनलाई भनिन् कि उनी आफ्नो परिवारलाई सम्झाउँछन् ।

अनिल भन्छन्, ‘मैले यस सम्बन्धलाई चिन्नको लागि दीप्तिका परिवारका सदस्यहरूसँग धेरै पटक कुरा गरेको थिएँ, तर तिनीहरू राजी भएनन्, बरु तिनीहरू मेरो घरमा आए र मलाई धम्काउन थाले । उनका परिवारका सदस्यहरूले जुलाई २४ मा मेरो भाइलाई गदशीले काटेर मारे ।’

अनिलले सरकार र उनका परिवारलाई सुरक्षा दिन, दीप्तिलाई कडा कारबाही गर्न, परिवारको सदस्यलाई आर्थिक सहयोग र सरकारी जागिर दिन सरकारसँग माग गरेका छन् । उनको घरमा ठूलाे संख्यामा पुलिस फोर्स तैनाथ गरिएको छ, तर बाँकी मागहरुमा गरिएको पहलका विषयमा केही खुलाइएकाे छैन् ।

घटनाको दिन के भयो ?

घटनाको दिन अनिश आफ्नो काका र उरुवा ब्लकमा तैनात एक गाउँ विकास अधिकारी देवी दयालसंग केहि कामका लागि बाहिर गएका थिए । दुवै जना गोपालपुर बजारमा रहेको हार्डवेयर पसल पंकज ट्रेडर्समा कामका लागि गएका थिए । यो घटना त्यहाँबाट निस्के पछि भएको थियो । देवी दयाल पनि यसमा घाइते भएका थिए । उनको उपचार बीआरडी मेडिकल कलेज गोरखपुरमा भइरहेको छ । धारिलो हतियारको आक्रमणबाट उनको छातीमा चोट लागेको थियो ।

देवी दयालले भनिन्, ‘अनिश पसलबाट निस्केपछि फोनमा कुरा गर्दै अगाडि बढिरहेको थियो । यस समयमा अनुहार ढाकिएका चार व्यक्तिले उनलाई धारिलाे हतियारहरूले हमला गरे । यसले उसलाई बेहोस बनाए । केही सेकेन्डपछि, जब उसकाे हाेस खुल्याे र ऊ उभियो । यो देखेर आक्रमणकारीहरूले फेरि आक्रमण गरे । त्यतिन्जेल केही मानिसहरू त्यहाँ भेला भएका थिए । यो देखेर आक्रमणकारीहरू त्यहाँबाट भागे ।’

उनका अनुसार आक्रमणकारीहरू कताबाट आए र कुन दिशामा भागेको पत्ता लागेन । उक्त मामलाको संवेदनशीलतालाई ध्यानमा राख्दै मेडिकल कलेजमा देवी दयाललाई सुरक्षा प्रदान गरिएको छ तर उनका आफन्तहरू खुसी छैनन् किनभने प्रहरी कर्मचारीसँग हतयार छैन् र देवी दयाललाई अन्य बिरामीहरूसँग वार्डमा राखिएको छ ।

उनका परिवारले देवी दयाल यस घटनामा एक मात्र प्रत्यक्षदर्शी हुन् र प्रशासनको यस्तो व्यवहारले उनको जीवनलाई जोखिममा पार्न सक्ने बताएका छन् ।

‘गोपालपुर बजारमा जब अनिशको हत्या भएको थियो, जब हामीले मान्छेहरुबाट घटनाको बारेमा जान्ने कोसिस गर्यौं । कोही प्रत्यक्षदर्शी भेटिएन र कोही पनि कुरा गर्न तयार भएन । तर, अनिशको रगत झरेको ठाउँमा घटनाको कुनै प्रमाण भेटिएन,’ उनले भने ।

दीप्तिकी आमा आरोप अस्वीकार गर्छिन्

यस केसमा लगाइएका आरोपहरूका बारेमा दीप्तीकी आमा जानकी मिश्रा भन्छिन् कि उनका परिवारले यस विषयमा केही गर्नुपर्दैन । उसको परिवार र आफन्तहरू पक्राउ परेका छन् । उनले शनिबार टिफिनमा रोटी सब्जी प्याक गरी आफ्ना पतिलाई दिइन् र आफ्नो पसल गए तर रात १२–११ पछि अनिशको हत्याको खबर पाएपछि उनका पति र अन्य आफन्त भूमिगत भएका छन् ।

दीप्तिकी आमाले आफन्तहरुलाई निर्दोष प्रमाणित गर्नका लागि प्रहरीमा प्रमाण प्रस्तुत गरिने बताएकी छन् । दीप्तिले दलित केटासँग विवाह गरेको प्रश्नमा उनकी आमा भन्छिन्, ‘त्यस्ता केटीहरूलाई शिक्षित बनाएर उनीहरूलाई लेख्नु, बच्चा जन्माउनु पनि बेकार हो । सम्पूर्ण परिवार र आफन्तहरूलाई बदनाम गरिएको छ र ध्वस्त पारिएको छ । यस सम्पूर्ण मामलामा जाति सबैभन्दा ठूलो कारक देखिन्छ ।’

यस केसले निर्णय लिनु अघि लामो कानूनी प्रक्रियामा जानुपर्दछ । तर दीप्ति मिश्रा सबै आरोपी र उनको सम्पूर्ण परिवारलाई मृत्युदण्डको माग गरेकी छन् । उनी भन्छिन्, ‘सम्पूर्ण परिवार कुनै न कुनै तरिकामा यसमा संलग्न छ, त्यसैले सबैलाई फाँसी दिइनु पर्छ ।’

आफ्नो पतिको हत्या गरेपछि दीप्ति अनिशको तस्वीर आफूसँगै राख्छिन् र उनलाई हेरिरन्छिन् । उनी भन्छिन्, ‘कि अनिशले छोडेको परिवार अहिले उनको जिम्मेवारी हो र उनी उनीहरुको देखभाल गर्छु ।’ दीप्ति यस समयमा गर्भवती छिन् ।

यदि कानूनले अनिशका हत्याराहरूलाई सजाय नदिए आफैं सबै अभियुक्तहरुलाई सजाय दिने दीप्तिले बताएकी छन् ।