जीनियस र बद्नाम म्याराडोनाको कहानीः ह्याण्ड अफ गडदेखि शताब्दीको गोल सम्म

एजेन्सी – अद्भुत, कुख्यात, असाधारण, प्रतिभाशाली, र क्रोधित । डिएगो अरमान्डो म्याराडोना । फुटबलको महान् मध्ये एक थिए ।

फुटबलको सबैभन्दा क्यारिज्म्याटिक खेलाडी मध्ये एक, अर्जेन्टिनाको माराडोनासँग प्रतिभा, विचलितता, दृष्टि र गति रहेको छ जुन उनका प्रशंसकहरूलाई आकर्षित गर्दछ ।  उनले आफ्नो विवादास्पद कदमहरुका कारण कारण आफ्ना प्रशंसकहरूलाई पनि दुःखित पनि तुल्याए ।

माराडोनाले आफ्नो विवादित ‘ह्याण्ड अफ गड’ गोलको साथ सबैलाई चकित पारेका थिए । त्यस्तै उनीे मैदान बाहिरका लागूपदार्थ र लागूऔषधको दुर्व्यसनमा पनि सामेल भएका थिए ।

छोटो कदका म्याराडोना, फुटबलको प्रतिभा

माराडोनाको जन्म ६० बर्ष अघि अर्जेन्टिनाको राजधानी ब्यूनस आयर्सको स्लम शहरमा भएको थियो ।  गरिबीसँग लड्दै हुर्किएका उनी आफ्नो युवावस्थामा फुटबल सुपरस्टार भइसकेका थिए । केही व्यक्तिले उनलाई ब्राजिलका महान फुटबलर पेले भन्दा राम्रो खेलाडी मान्छन् ।

माराडोनाले ४९१ खेलमा २५९ गोल गरेका छन् । यति मात्र होइन, एउटा सर्वेक्षणमा उनले पेलेलाई पछाडि पारेका थिए । उनले २० औं शताब्दीका सबैभन्दा ठूला फुटबलर भनेर दावी गरेका थिए । तर यस पछि फिफाले मतदानको नियम परिवर्तन गर्‍यो र दुबै खेलाडीलाई सम्मान गरेको थियो । म्याराडोना विचित्र प्रतिभाका धनी थिए ।

उनीभित्र यस्तो प्रतिभा बाल्यकाल देखि नै देखिन्थ्यो । उनी १६ वर्षको उमेरमा अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलमा प्रवेश गरेका थिए । उचाईमा सानो र शरीर मोटो, केवल पाँच फिट पाँच इन्च लम्बाई भएका म्याराडोना कुनै साधारण खेलाडी थिएनन् । माराडोनामा चतुरता, छिटोपन, सतर्क आँखा, फुटबल नियन्त्रण गर्ने क्षमता, र ड्राईबिलिंग जस्ता गुणहरू थिए जसले कहिलेकाँही आफ्नो अधिक तौलका कारण केही समस्याहरुलाई झेलेका थिए ।

भगवानको हात र शताब्दीको लक्ष्य

क्याराडोनाले अर्जेन्टिनाका लागि ९१वटा खेल खेलेका थिए । जसमा उनले कूल ३४ गोत गरे । तर, यो उनको खेल जीवनको उचारचढावमा अन्तराष्ट्रिय करियररको एक हिस्सा हो ।

उनले आफ्नो देशलाई सन् १९८६ मा मेक्सिकोमा आयोजित विश्वकपमा जीत दिलाएका थिए । र चार पटकको टुर्नामेन्टमा फाइनलसम्म पुर्याए ।

म्याराडोनाले सन् १९८६ को विश्वकमपमा यस्तो जादु गरे जुन आज पनि चर्चा हुने गरेको छ । मेक्सिोकामा क्वार्टर फाइनलको म्याच अर्जेन्टिना र इंग्ल्याण्डकाबीच थियो । दुई देशकाबीच म्याच पहिले नै तनावपूर्ण थियो । किनकी इंग्ल्याण्ड र अर्जेन्टिनाबीच चार वर्ष अगाडि फाल्कल्याण्ड युद्ध भएको थियो ।
२२ जुन १९८६मा यस रोमाञ्चक खेलको ५१ मिनेट बितिसकेको थियो र दुई टोलीमध्ये कुनैले पनि गोल गर्न सकेका थिएनन् ।

उही समयमा, म्याराडोना विपक्षी टीमका गोलकीपर पिटर शिल्टनतिर उफ्रिए र उनको हातले बललाई नेटमा हाले । हातको उपयोगका कारण यो गोल विवादमा आयो । फुटबलको नियम अनुसार हातको प्रयोगका कारण यो गोल फल थियो जुन म्याराडोनालाई ‘पहेलो कार्ड’ देखाउनु पर्ने थियो । तर त्यस समय त्यहाँ कुनै भिडियो सहायता प्रविधि थिएन र रेफ्रीले राम्रोसँग देख्न सकेनन् ।

त्यसकारण, यसलाई गोल मानिन्थ्यो र यससँग अर्जेन्टिना खेल १–० ले अगाडि बढ्यो । खेल पछि म्याराडोनाले उक्त गोल ‘थोरै आफ्नो टाउकोले र थोरै भगवानको हातले’ गरेको प्रतिक्रिया दिए । त्यस बेलादेखि यो घटना फुटबलको इतिहासमा सँधै रेकर्ड गरियो ‘ह्याण्ड अफ गड’ को नाममा ।

सोही खेलमा यो विवादित गोल भएको चार मिनेटपछि, म्याराडोनाले केही यस्तो गरे जसलाई ‘शताब्दीको गोल’ भनिन्छ । उनले फुटबल लिए,इंल्याण्डका टोलीका पाँच खेलाडीहरू र अन्तिममा गोलकीपर शिल्टनलाई बचाउँद गोल पोस्टमा छिराए ।

यस लक्ष्यको बारेमा टिप्पणी गर्दै बीबीसीका टिप्पणीकार ब्यारी डेभिसले भनेका थिए, “तपाईँले यो कुरा राम्रोसँग सहमत गर्नुपर्दछ कि यो विलक्षण थियो । यस लक्ष्यमा कुनै शंका छैन । यो पूर्ण रूपमा फुटबल प्रतिभा हो ।’

यस खेलको बारेमा म्याराडोनाले भनेका थिए, ‘यो खेल जित्नु भन्दा बढी थियो। लक्ष्य इंल्याण्डलाई विश्वकपबाट बाहिर निकाल्ने थियो ।’

नेपोलीको हिरो ड्रग र मदिराको फन्दामा फसे

म्याराडोना बार्सिलोना र नेपोली जस्ता प्रख्यात फुटबल क्लबहरूको लागि पनि खेल्थे र यी क्लबहरूको उनलाई नायक भनिन्थ्यो । १९८२ मा उनी स्पेनको फुटबल क्लब बार्सिलोनामा तीन मिलियन पाउण्ड र दुई वर्ष पछि इटालीको नेपोली क्लबमा पाँच लाख पाउण्डको साथ सहभागी भए ।

जब माराडोना इटालीको सान पाओलो स्टेडियममा हेलिकप्टरमा आइपुगे, करिव ८० हजार भन्दा बढी प्रशंसकहरू उनको स्वागत गर्न उपस्थित थिएका थिए ।

उनले इटालीमा आफ्नो क्यारियरको सर्वश्रेष्ठ क्लब फुटबल खेले र उनी त्यहाँका प्रशंसकहरूबाट धेरै प्रसिद्ध भए । म्याराडोनाले इटालीमा यति धेरै ख्याति पाए कि उनी यसबाट वाक्क भए । उनले एक पटक भनेका थिए, ‘यो ठूलो ठाउँ हो, तर म यहाँ सास फेर्न सक्छु । म स्वतन्त्र र नडराई चारै तिर घुम्न चाहन्छु । म कुनै साधारण व्यक्ति जस्तै छु ।’

यसैबीच, उनी कोकीनको दलमा परे । र उनको नाम इटालीको कुख्यात माफिया संगठन क्यामोर्रासँग जोडियो । १९९१ म्यारोडानामा एउटा डोप टेस्टमा पोजेटिभ देखियो र १५ बर्षसम्म उनलाई फुटबलमा प्रतिबन्ध लगाइयो ।

त्यस पछि, १९९१ मा म्याराडोनाले संयुक्त राज्य अमेरिकामा हुने फुटबल विश्वकपमा प्रतिबन्धित ड्रग एफेडरिन लिएको पाइयो । त्यसपछि यो खेलमा उनलाई प्रतिबन्ध लगाइयो ।

सेवानिवृत्ति पछि जीवन

माराडोना तेस्रो पटक पनि पोजेटिभ आएपछि म्याराडोनाले आफ्नो ३७ औं जन्मदिनमा व्यावसायिक खेल जीवनबाट अवकाश लिए । यद्यपि यसपछि पनि विवाद र कठिनाइहरूले उहाँलाई पछ्याइरह्यो । माराडोनाले एक पटक एक पत्रकारलाई एयर राइफलले गोली हानेका थिए, जसका लागि उनलाई दुई वर्ष १० महिना जेल सजाय सुनाइएको थियो ।

कोकीन र रक्सीको लतका कारण उनीसँग धेरै स्वास्थ्य समस्याहरू थिए । उसको तौल पनि बृद्धि भएको थियो र एक समय उनको अवज १२८ सम्म पुगेको थियो । २००४ मा म्याराडोनालाई हृदयघात भयो, जसका कारण उनलाई आइसीयूमा भर्ना हुनुपर्यो ।

म्याराडोनाले मोटोपना कम गर्न ग्यास्ट्रिक–बाइपास सर्जरी गर्नुपर्यो । यति मात्र होइन, लागूऔषधको लतबाट मुक्त हुन पनि सहयोगको खोजी गर्नुपर्योे । यी सबै विवाद र समस्याहरूको बावजुद २००८ मा म्याराडोनालाई अर्जेन्टिनाको राष्ट्रिय टोलीको प्रबन्धकको रूपमा नियुक्त गरियो । उनले प्रबन्धकको रूपमा धेरै भूमिकाहरू पनि पाएका थिए ।

एक पटक उनको कुकुरले उसलाई ओठमा टोक्यो, जसको कारण उनको शल्यक्रिया गर्नुपर्यो । म्याराडोनाले विवाहेतर सम्बन्धबाट जन्मिएका छोरा डिएगो अरमाण्डो जुनियरलाई सार्वजनिक रुपमा स्वीकार गरका थिए ।

उनको एक फोटो भाइरल भयो जब उनी रसियामा २०१८ को फुटबल विश्वकपमा अर्जेन्टिना र नाइजेरियाबीचको खेल हेर्न गएका बेला उनको एउटा फोटो भाइरल बन्यो, जसमा म्याराडोनाको जीवनशैलीमा कति नराम्रो असर परेको रहेछ भन्ने देखिन्थ्यो ।

रसियामा, उनले नाइजेरियाली फ्यानसँग डान्स गरे, खेल सुरु हुनुभन्दा अघि आकाशतिर प्रार्थना गरे, मेस्सीको गोलमा पूरै झुमेर खुशीयाली मनाए ।

केही रिपोर्टकाअनुसार म्याराडोनाको जीवनशैली सुधार्नका लागि आफ्नो जीवनको अन्तिम वर्षहरूमा उपचार गर्नुपर्‍यो । त्यो हो, म्याराडोना सबैभन्दा राम्रो, एक असाधारण, कुख्यात, अप्ठ्यारो र मनोरन्जनात्मक थियो… सबै ।