काठमाण्डु– स्वस्थ शरीर र दिमागका लागि विभिन्न पोषक तत्वहरूको सन्तुलित सेवन अत्यावश्यक हुन्छ। तीमध्ये भिटामिन बी१२ शरीरको लागि विशेष महत्त्व राख्छ। यो पोषक तत्वले रक्त उत्पादनदेखि मानसिक स्वास्थ्यसम्ममा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ।

भिटामिन बी-१२ शरीरले आफैं बनाउन सक्दैन । अर्थात् यसको मात्रालाई आहारबाट सन्तुलनमा राख्नुपर्छ ।

पुरुष र महिलाको शरीरमा भिटामिन बी-१२ को सामान्य स्तर २०० पीजी/एमएलदेखि ९०० पीजी/एमएलको बीचमा हुन्छ । वृद्धहरूमा यसको स्तर ३०० देखि ३५० पीजी/एमएलको बीचमा हुन्छ । जब शरीरमा भिटामिन बी-१२ को स्तर कम हुन्छ, विभिन्न लक्षणहरु देखा पर्छन् ।

भिटामिन बी१२को भूमिका

भिटामिन बी१२ले रातो रक्तकोष (Red Blood Cells) उत्पादन, डीएनए निर्माण, तंत्रिका प्रणालीको सुदृढता, र ऊर्जा उत्पादनमा मद्दत गर्छ। यसले छाला, हड्डी र मांसपेशीलाई बलियो राख्न योगदान पुर्‍याउँछ। मानसिक स्वास्थ्यमा पनि यसको महत्त्व कम छैन—यसको कमीले डिप्रेशन, चिन्ता, र स्मरणशक्ति कमजोर हुन सक्छ।

भिटामिन बी-१२ को कमी भएको वा नभएको भनेर रगतको जाँच गरेपछि मात्र थाहा हुन्छ । त्यसैले कसैलाई लक्षण देखियो भने अस्पतालमा गएर भिटामिन बी-१२ को जाँच गर्नुपर्छ ।

कमीका असर

अनुसन्धानहरूले देखाएका छन् कि भिटामिन बी१२ वा बी-समूहका अन्य भिटामिनहरूको कमीले मस्तिष्कमा रसायन उत्पादनमा अवरोध पुर्‍याउँछ।

–तीव्र रुपमा शरीरको वजन घट्नु

-थकान र ऊर्जा स्तरमा कमी

-सास फेर्न कठिनाइ

-मूड स्विङ र मानसिक स्पष्टता घट्ने

-डिप्रेशन र नकारात्मक विचार

-घाँटी र मांसपेशी दुखाइ

–पाचन क्रियामा गडबडी

–टाउको दुख्ने

–दिसा पातलो हुने र बारम्बार दिसा लाग्ने

भिटामिन बी१२का स्रोत

-भिटामिन बी१२ प्राकृतिक रूपमा जनावरजन्य उत्पादनहरूमा पाइन्छ:

-मासु (कुखुरा, बाख्रा, गाई, आदि)

-माछा

-अण्डा

-दूध, पनीर र दहीजस्ता डेरी उत्पादन

शाकाहारी वा भेगनहरूका लागि:

-फोर्टिफाइड ब्रेकफास्ट सिरियल

-फोर्टिफाइड बिरुवामा आधारित दूध (सोया, बदाम आदि)

-फोर्टिफाइड पोषण खमीर

साथै माटोमुनी फल्ने खानेकुरा जस्तो- आलु, गाँजर, मुला, तरुलमा भिटामिन बी १२ पाइन्छ । त्यसै गरी गोलभेंडा, हरियो साग, बदाम, ओखर, अङ्गुर, हरियो केराउ, दाल, मेवा, नरिवल, दही लगायत खानेकुरा खान सकिन्छ।

भिटामिन बी१२ हाम्रो शरीरको लागि आधारभूत पोषक तत्व हो। यसको पर्याप्त मात्रा सेवनले शरीरलाई तन्दुरुस्त राख्नुका साथै मानसिक स्वास्थ्यसमेत मजबुत बनाउँछ। आफ्नो दैनिक आहारमा भिटामिन बी१२युक्त खाद्य पदार्थ अनिवार्य रूपमा समावेश गर्नुपर्छ।