काठमाण्डु– रूसको सुदूरपूर्वी कामचटका क्षेत्रमा ४५० वर्षयता पहिलोपटक क्रासेनिनिकोभ नामक ज्वालामुखी विस्फोट भएको छ। यो विस्फोट केही दिनअघि मात्रै त्यही क्षेत्रमा गएको शक्तिशाली भूकम्पपछिको घटनाको रूपमा आएको हो।

स्मिथसोनियन इन्स्टिच्युटको ग्लोबल भोल्कानिज्म प्रोग्रामका अनुसार क्रासेनिनिकोभ ज्वालामुखी सन् १५५० मा अन्तिम पटक विस्फोट भएको थियो। रूसी राज्य सञ्चारमाध्यमहरूले सार्वजनिक गरेका तस्बिरहरूमा ज्वालामुखीबाट बाक्लो खरानी आकाशतर्फ निस्किरहेको देखिन्छ।

रूसी आपत्कालीन अवस्था मन्त्रालयका अनुसार धुवाँको मुस्लो ६,००० मिटर (करीब १९,७०० फिट) उचाइसम्म पुगेको छ। टेलिग्राममा पोस्ट गरिएको सन्देशमा भनिएको छ, “धुवाँ पूर्वतिर प्रशान्त महासागरतर्फ फैलिएको छ, र हालसम्म कुनै बस्तीमा खरानी खसेको छैन।”

ज्वालामुखीलाई ‘सुन्तला’ उड्डयन खतरा कोड दिइएको छ, जसको अर्थ यस क्षेत्रमा हवाई उडानहरू प्रभावित हुन सक्ने सम्भावना छ।

यो घटनाअघि कामचटका अर्को प्रमुख ज्वालामुखी ‘क्लुचेभस्कोय’ पनि बुधबार विस्फोट भएको थियो। युरोप र एसियाको सबैभन्दा अग्लो सक्रिय ज्वालामुखीका रूपमा चिनिने क्लुचेभस्कोयमा विस्फोट सन् २००० यता मात्रै १८ पटकभन्दा बढी भइसकेको छ।

यी दुवै ज्वालामुखी विस्फोटहरू हालैको ८.८ म्याग्निच्युडको शक्तिशाली भूकम्पपछि देखिएका हुन्, जुन कामचटका पेट्रोपाभ्लोभस्क क्षेत्रलाई केन्द्रबिन्दु बनाएर गएको थियो। यो भूकम्प सन् २०११ मा जापानमा गएको ९.१ म्याग्निच्युडको विनाशकारी भूकम्पपछि सबैभन्दा शक्तिशाली हो।

भूकम्पपछि जापानदेखि हवाई र इक्वेडरसम्मका तटीय क्षेत्रहरूमा सुनामी चेतावनी जारी गरिएको थियो, जसका कारण लाखौँ मानिसहरूलाई सुरक्षित स्थानमा सारिएको थियो। रूसमा भने विशेष गरी सेभेरो–कुरिल्स्क बन्दरगाहमा सुनामीले ठूलो क्षति पुर्‍याएको थियो, जहाँ माछा प्रशोधन कारखाना डुबानमा परेको थियो।

कामचटका हालका यी प्राकृतिक विपद्‌हरू वैज्ञानिकहरूका लागि अनुसन्धानको विषय बनेका छन्, भने स्थानीय प्रशासन सतर्कता अपनाउँदै आगामी खतराहरूको मूल्याङ्कन गरिरहेको छ।