काठमाण्डु – २०६२ जेठ २३ अर्थात आजभन्दा ठिक २० वर्ष अघि चितवनको गोविन्दबस्ती बगई (माडी)बाट भरतपुरका लागि ना १ ख ३२४५ नम्बरको बस छुट्यो । बसमा ७२ जना थिए तर ठूलो विस्फोटमा ३८ जना तत्कालै ज्यान गुमाए ।

उक्त यात्रुबाहक बस तत्कालीन विद्रोही नेकपा (माओवादी)ले बाँदरमुढेमा थापेको विद्युतीय धरापमा परेर विस्फोट भएको थियो । बम विस्फोट हुँदा ३८ जनाको घटनास्थलमै मृत्यु भयो ।

घटनाका जिम्मेवार नेकपा (माओवादी) युद्धपछि शान्ति प्रक्रियामा सामेल हुँदै मूलधारको राजनीतिमा आएर सरकारको पनि नेतृत्व गरिसकेको छ । तर, घटनाको २० वर्ष बितिसक्दा समेत त्यसको सत्य–तथ्य छानबिन भएको छैन भने दोषीले सजाय पाएकै छैनन्।

प्रचण्डले बिर्सेको सहमति

हाल नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ’प्रचण्ड’ले गत २०७४ को निर्वाचनको समयमा बाँदरमुढे घटना जनयुद्धमा भएको सबैभन्दा ठूलो गल्ती भएको स्वीकार गरेका थिए । उनले त्यसबेला बाँदरमुढेका जनतासँग माफी पनि मागेका थिए ।

त्यति मात्र होइन, उनले आफ्नो पार्टीको सरकार बने बाँदरमुढे घटनाका पीडित परिवारलाई सम्मान हुनेगरी सम्बोधन गर्ने घोषणा पनि गरे ।

साथै आफ्ना पार्टी निकट मृतकका परिवार, घाइते तथा कार्यकर्ताको भेला डाकी २०७४ मंसिर १७ गते ३ बुँदे सहमति पनि गरे । यस्तो छ सहमति ।

त्यसयता दाहाल थुप्रै पटक प्रधानमन्त्री पनि भए । उनको पार्टी पटक पटक सरकारमा पनि गए । तर बाँदरमुढे घटनाका विषयमा आफूले गरेको सहमति बिर्से ।

त्यसयता उनी पटक–पटक चितवन पुगेका पनि छन् । तर, न बाँदरमुढेलाई सम्झिए, न त मृतकका परिवार तथा घाइतेलाइ नै ।

२०७४ माघ ११ मा तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले बाँदरमुढे घटनामा मृत्यु भएका सबैलाई सहिद घोषणा गर्‍यो । तर, सहिद मात्र नभई घटनाका दोषीलाई सजाय दिने र पीडित परिवारलाई न्याय दिने कुरा हरायो ।

अध्यक्ष दाहालले गरेको सहमतिमा सहभागी एक पीडित सुदीप निउरेले घटनामा ज्यान गुमाएकी आफ्नी दिदी डिला निउरे र भाञ्जा निश्चल सापकोटालाई सम्झिँदै माओवादीले धोका दिएको बताउँछन् ।

मृतक र घाइतेको सम्झनामा बनाइएको स्मारक

पीडा उस्तै

बाँदरमुढे घटनाका पीडितको पीडा अझै उस्तै छ । घटनाका घाइतेहरूले न घाउमा मलहम पाए, न न्याय ।

माडी अयोध्यापुरी–७ की सीता सुवेदी जति बिर्सन खोजेपनि त्यो दिनको घटनालाई बिर्सन सकेकी छैनन् । कामको सिलसिलामा उनी जब बाँदरमुढे खोला हुँदै हिँड्नुपर्छ, घटनामा घाइते भएकी सीताको मुटु थरर्र काँप्छ ।

बसमा सीता मात्र थिइनन् उनका श्रीमान् आत्मराम र छोरी अञ्जलीसहित उनी पनि परेकी थिइन् । श्रीमान् र छोरीको विस्फोटमा मृत्यु भयो । उनी घाइते भइन् । अहिले पनि उनले औषधि सेवन गर्नुपर्छ । टाउको र ढाडमा चोट छ । गाह्रो काम गर्न सक्दिनन् ।

त्यो दिन घटनास्थलनजिकै घर भएकी भुवनशान्ति पौडेलको श्रीमान् पनि बम विस्फोटमा परे । उनको ढाड र टाउको दुख्ने समस्या अझै पनि उस्तै छ ।

माडी बाँदुरमुढेका धेरै घाइतेहरूको अवस्था उस्तै छ । न मलहम पाएका छन्, न न्याय । बर्सेनि बाँदरमुढे घटनाले घाउ चहराइरहन्छ ।

घटनामा ६ जना बालबालिकाले पनि ज्यान गुमाए । घाइते भएका ७ बालबालिकाले कठोर पीडा अझै झेलिरहेका छन् । घाइतेमध्ये १२ जना शारीरिकरूपमा अपाङ्गता छन् । उनीहरू काम गरेर खान सक्दैनन् ।

माडी नगरपालिकाको मुख्य बजार वसन्तपुरबाट करिब पाँच किलोमिटर पर बाँदरमुढे पर्छ । खोला पनि छ । घटनास्थलमा स्मारक बनाइएको छ । घाइते र मृतकको नाम लेखिएको छ । सोही ठाउँबाट अहिले बसहरू चल्दैनन् । धार परिवर्तन गरिएको छ । स्मारक स्थलमा झाडीझाडी छ । सो ठाउँलाई पर्यटकीय केन्द्र बनाउने भनिएपछि काम केही अगाडि बढ्न सकेको छैन ।

घटनाको सम्झनामा शुक्रबार स्मारकमा घटनामा आफन्त गुमाएका र घाइते भएका माडीवासीले भेला भएर श्रद्धाञ्जली अर्पण गरेका छन् ।