निषेधाज्ञा खुलेपछि अब सर्वसाधारणले के गर्नुपर्छ ?
डा. रवीन्द्र पाण्डे
काठमाण्डु – सरकारले काठमाण्डु उपत्यकामा भोलि बिहीबारदेखि लागु हुने गरी निषेधाज्ञा खुकुलो बनाएको छ । यो निर्णय आमजनताको पक्षमा छ ।
हामीले बुझ्नुपर्छ कि निषेधाज्ञा खुकुलो बनाएको कोरोना संक्रमण घटेर होइन । आमजनतालाई आर्थिक, सामाजिक तथा मनोवैज्ञानिक भार परेको कारण निषेधाज्ञा खुकुलो भएको हो ।
सरकारले बल हाम्रो हातमा दिएको छ ।
अब हामी सबैले निम्न कार्यहरु अबलम्बन गरौँ:
– बालबालिका, जेष्ठ नागरिक तथा दीर्घरोग भएका व्यक्तिहरु घरभित्र बस्ने । सकभर घरभित्र पनि छुट्टै कोठामा बस्ने । काम गर्न बाहिर जाने व्यक्तिसँग दूरी कायम गर्ने । कुरा गर्दा मास्क लगाउने ।
– मर्निङ वाक वा इभिनिङ वाक घरमै गर्ने ।
– खुल्यो भनेर बिनाकाम घरबाहिर नजाने । घरबाहिर जति छोटो समय बितायो त्यति धेरै सुरक्षित हुने सम्भावना धेरै हुन्छ ।
-घरबाहिर निस्कँदा अनिबार्य रुपमा सहि तरिकाले मास्क लगाउने । सम्भव भएसम्म २ मिटरको दुरी कायम गर्ने। भीडभाडमा नजाने, भीडभाड नगर्ने ।
-सार्वजनिक यातायात प्रयोग गर्दा मास्क तथा पन्जा लगाउने । स्यानिटाइजरले हात सफा गरिरहने। विशेष सतर्क हुने ।
– हरेक पसलले व्यक्तिगत दुरी कायम हुने गरी काउन्टरको व्यवस्थापन गर्ने । मास्क नलगाएका ग्राहकलाई मास्क दिने । सबैको लागि ठूलो स्यानिटाइजर राख्ने । झ्यालढोका खोलेर भेन्टिलेसनको प्रत्याभूति गर्ने ।
-सकभर हरेक पसलमा सस्तो मास्क तथा स्यानिटाइजर बिक्रीवितरण गर्न राख्ने ।
– ग्राहक ब्यवस्थापन कुशल ढंगले गर्ने । भीडभाड नगराउने ।
– पसल र हरेक सामान संक्रमणरहित बनाउने ।
– चिया पसल, कफिसप तथा पसलमा साथीसँगै बस्ने, गफ गर्ने, चुरोट खाने, सुर्ती मोलेर बाँड्ने, थुक्ने जस्ता काम नगर्ने ।
-कुन व्यक्ति संक्रमित छ, कुन व्यक्ति छैन भन्ने अनुहार, सम्बन्ध, शिक्षा, पद आदि हेरेर थाहा हुँदैन । हरेक व्यक्तिसँग सुरक्षित ब्यबहार गर्ने ।
– सामान किन्दा धेरै छान्ने काम नगर्ने । किनमेलको लिस्ट घरमै बनाएर जाने । पसलमा एकदम छोटो समय बिताउने । जति लामो समय पसलभित्र वा बसभित्र बस्यौ, त्यति नै जोखिम हुन्छ ।
– सकभर तरकारी बजारबाट तरकारी नकिन्ने । घर नजिकको पसलबाट किन्ने । बसेर छान्ने, छाम्ने काम नगर्ने ।
– डिपार्टमेन्टल स्टोर तथा सपिंग मलमा पर्याप्त भेन्टिलेसन हुँदैन । तसर्थ आफुले बनाएको लिस्ट अनुसार फटाफट किनेर बाहिरिने । लामो समय नबिताउने ।
– भोको, मास्क किन्न नसकेको तथा समस्यामा परेका व्यक्तिलाई सक्दो सहयोग गरेर पुन्य कमाउने। कमाउने कुरा पैसासँग मात्र जोडिएको हुँदैन । पुण्यभन्दा ठूलो कमाइ अरु केहि हुँदैन ।
-बैंक, कर कार्यालय, वडा कार्यालय, यातायात कार्यालय, मालपोत, बिद्युत आदि जनसम्पर्कका कार्यालयले हरेक बैंकका हरेक शाखाबाट भुक्तानी गर्न मिल्ने ब्यवस्था मिलाउने । क्यासलेस लेनदेनलाई प्रेरित गर्ने । टाइम कार्ड लागु गरेर भीड नियन्त्रण गर्ने । फाइललाई डिजिटल बनाउने ।
– रुघाखोकी, ज्वरो वा अन्य स्वास्थ्य समस्या भए घरमै आराम गर्ने । बिरामी हुँदा आफुले अरुलाई सार्ने मात्र होइन अरुको संक्रमण आफुलाई छिटो सर्ने खतरा पनि हुन्छ ।
– सकभर पानी, खाजा घरबाट लिएर जाने वा सफा र झ्यालहरु धेरै भएको रेस्टुरेन्टमा सुरक्षित रुपमा खाने ।
– आफ्नो पसल जति धेरै सफा गरिन्छ, जति धेरै मापदण्ड पुर्याएर संचालन गरिन्छ तथा जति धेरै आफ्ना कामदारलाई सफा बनाइन्छ, त्यति धेरै चल्छ । यो सुत्र सबैले अपनाउने ।
-कामबाट घरमा आएपछि मास्क, चस्मा, झोला, बाहिरी कपडा आदिलाई छुट्टै ठाउँमा राख्ने, नुहाउने अनि मात्र परिवारसंग घुलमिल हुने ।
– ग्राहकलाई सुरक्षित बनाउनु हरेक व्यवसायीको दायित्व हो ।
– हामी सबैले जनस्वास्थ्यका मापदण्ड अबलम्बन गर्यौं भने संक्रमण घट्दै जान्छ । संक्रमण घटेपछि लकडाउन वा निषेधाज्ञा हुँदैन। हामी पनि सुरक्षित हुन्छौं । (डा. पाण्डे जनस्वास्थ्य विज्ञ हुन् । )
